ویژگیهای یادگیری مشارکتی

ویژگی های یادگیری مشارکتی (همیاری) در چنین محیطی دانش آموزان یاد می گیرند در اوقاتی که نیاز به کمک دارند به جای اینکه معلم منبع اصلی قرار گیرد ، هم کلاسی ها مرجع مهم و با ارزش محسوب می شوند . شعار کلاس همیاری این است : ((یا همه نجات می یابیم و یا همه غرق می شویم )). پس اولین مشخصه ی اساسی محیط یاد گیری همیار وابستگی مثبت است . دومین مشخصه ی اساسی یادگیری از طریق همیاری که دست به دست وابستگی می دهد : پاسخگویی فردی است . هر دانش آموز باید بداند که مسئول است مواد درسی را یاد بگیرد . ((هیچ کس اجازه ندارد مستمع آزاد باشد و یا از زیر بار وظایف گروه شانه خالی کند )) . جانسون علاوه بر دو مشخصه فوق بر آموزش مهارت های اجتماعی نیز تاکید می کند . معلمان برای موفقیت گروه های همیار باید موارد زیر را رعایت کنند : - هنگامی که دانش آموزان در یک گروه کار می کنند رفتار آن ها را زیر نظر داشته باشند . - نتایج حاصل از مهارت های اجتماعی ای را که دانش آموزان به کار می برند به آنان بگویند و به آنها کمک کنند تا از این مهارت ها استفاده کنند . - در مواقع مناسب برای آموزش مهارت های ضروری در کار گروه مداخله کنند . بعضی از فواید یاد گیری از طریق همیاری چیست ؟ یادگیری از طریق همیاری کمک می کند تا : 1- پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بالا رود . 2- ارتباط های مثبت بین دانش آموزان ایجاد شود . 3- به دانش آموزان تجاربی منتقل شود که برای توسعه ی اجتماعی ، روانی و شناختی سالم به آن نیاز دارند . مرور تحقیقات در باره ی اثر بخشی روش یادگیری از طریق همیاری : پیشرفت تحصیلی بالاتر ، یاد سپاری افزون تر ، ارتباطات مثبت ناهمگن بیشتر ، انگیزه ی درونی بالاتر ، حمایت اجتماعی بیشتر ، رفتار مربوط به تکلیف بیشتر . نگرش بهتر نسبت به معلمان ، نگرش بهتر نسبت به مدرسه . فواید جانبی یادگیری از طریق همیاری 1- وقتی که دانش آموزان برای رسیدن به هدفی مشترک کار می کنند فعالیت آموزشی تبدیل به فعالیتی می شود که تمام همسالان به آن ارزش می نهنند 2- دانش آموزان انگیزه مند می شوند تا به یادگیری هم دیگر کمک کنند . 3- دانش آموران می توانند زبان (معلم )را برای هم دیگر به زبان (دانش آموز ) تبدیل کنند 4- دانش آموزانی که برای هم دیگر توضیح می دهند از را ه انجام دادن یاد می گیرند 5- وقتی دانش آموزان مجبور شوند افکارشان را سازماندهی کنند تا ایده ها را برای هم تیمی ها ی خود توضیح دهند ، باید در گیر فرایند ی شناختی شوند که فهم خودشان را تا حد زیادی تقویت می کند 6- اعضای تیم می توانند به طور فردی به همدیکر توجه و کمک کنند در روش های فعال تدریس بر خلاف روش های آموزشی انفرادی ،تعامل اجتماعی احساس مسولیت ،انگیزه درونی ، رابطه مطلوب بین خود شاگردان و معلمان با شاگردان ،رابطه نزدیک بین آموخته ها و شرایط واقعی زندگی به نحو شایسته ای وجود دارد . ((همانطور که پیاژه نشان داد بیشتر آموخته های مهم ما حاصل تعامل با دیگران است .اگر دانش آموزان در مورد یک کتاب ، تکلیف ویا یک مسأله فقط نظرات ، واکنش ها و پرسش های خود را داشته باشند ،یادگیری آنان به اندازه ی زمانی که به نظرات دیگران دسترسی داشته باشند ، پر بار نخواهد بود . کار انفرادی همیشه یا اغلب اوقات در تنهایی انجام می شود .و نهایتاً خسته کننده است . مطمئناً دانش آموزان به اینکه بتوانند مستقلاً کار کنند احتیاج دارند ، ولی اغلب آموخته های آنان حاصل کار و تعامل با دیگران است )) . ( الیس – والن ، 1382 ). روش تدریس به شیوه پرسش و پاسخ در این روش معلم ابتدا اهداف کلی و آموزشی درس را در قالب سؤالات اساسی درس بیان می کند ، از یکی از دانش آموزان خواسته می شود تا سؤالات اساسی درس را با خط زیبا روی تابلو بنویسد ، معلم محور های اصلی و اهداف آموزشی را بیان می کند ، از دانش آموزان می خواهد در کلاس فعالیت داشته باشند و با تفکر و تامل بیشتر درس را در کلاس بفهمند و یاد گیرند دانش آموزانی که در کلاس فعالیت داشته باشند و تا آخر ساعت آمادگی خود را حفظ کنند حتماً برای آنها نمره فعالیت منظور خواهد شد برای شروع کار معلم از یکی از دانش آموزان می خواهد قسمت اول درس را به آرامی و شمرده بخواند ، در این مدت دانش آموزان بایستی با دقت تمام گوش دهند به آنان گوشزد شود که از همین حالا که خواندن شروع شده تدریس نیز شروع شده است لذا باید با دقت تمام گوش دهید تا بتوانید به نکات مطرح شده آن پاسخ دهید ، بعد از این که آن مبحث تمام شد ، معلم چند سؤال را از مبحثی که خوانده شده را مطرح می کند، در این قسمت تدریس ، توضیحات و راهنمایی های معلم در رابطه با نکات مطرح شده بهتر است به صورت جملات انشائی و امر ونهی ها و اشارات خیلی کوتاه وگذرا باشد. و حالت توضیحی وسخنرانی به خود نگیرد ، دیگر این که بهتر است مبحثی که روی آن کار می شود خیلی زیاد نباشد، زیرا در این صورت برای دانش آموزان خسته کننده خواهد بود . مثلاً اگر یک مبحث هشت الی ده سطری موضوع بحث و تدریس است سه الی چهار سئوال و نکته از آن مطرح شود و یا ممکن است دو سئوال کلی تر در آن مطرح شود سپس به دانش آموزان بر اساس نکات طرح شده پنج الی شش دقیقه فرصت داده شود تا مطلب را خوب بخوانند به طوری که بتوانند در کلاس نیز توضیح دهند بهتر است معلم زمان را به خوبی زیر نظر داشته باشد و زیاد وقت ندهد زیرا وقت اضافی بازی و سر و صدای دانش آموزان را به همراه دارد، البته اگر دانش آموزان کوشا باشند و همه مشغول مطالعه ،‌ممکن است با اینکه وقت تمام شده ،‌تعدادی از آنها درخواست وقت اضافی کنند معلم می تواند یک الی دو دقیقه دیگر را نیز به آنها وقت دهد پس از اینکه وقت مطالعه تمام شد معلم اعلام می کند به همه دانش آموزانی که نکات و سؤالات درس را خوب خوانده اند و آمادگی جواب دارند دست بالا کنند ، در ضمن اعلام می کند از کسانیکه دست بالا نمی کنند نیز پرسیده می شود . با اعلام معلم بیشتر دانش آموزان کلاس دست خود را به نشانه آمادگی بالا می برند معلم به دانش آموزان گوشزد می کند که اعلام آمادگی برای همه ی سئولات مطرح شده باید باشد نه یک مورد و یا مورد اول آن ‌لذا دانش آموزانی که دست بالا کرده اند چند نکته ی مطرح شده را خوب خوانده و با تامل واندیشه خود آن را فهمیده اند . معلم نکته اول را از دو نفر از دانش آموزان یک نفر که دست بالا کرده ویک نفر که دست بالا نکرده می خواهد که توضیح دهند، در این مرحله معلم سئوال را مطرح میکند و دانش آموز از جای خود بلند شده وپاسخ سؤال را برای همکلاسی های خود توضیح می دهد ، بعد خود معلم پاسخ کامل تر را با مثال های متنوع تری به طور کاربردی بیان می کند ، سؤال دوم ، سوم و چهارم نیز به این ترتیب مطرح می شود و هر بار از دو نفر از دانش آموزان خواسته می شود پاسخ دهند و معلم خود نیز نتیجه و اصل کلام را پاسخ می دهد بعد از قسمت اول درس قسمت دوم ، سوم و چهارم درس به همین شیوه تدریس می شود ، تا آخر ساعت کلاس حالت مطالعه و پرسش و پاسخ دارد و دانش آموزان حالت تحرک و جنب و جوش ، در این شیوه ممکن است بعضی از دانش آموزان در حین پرسش و اعلام آمادگی سرو صدا کنند و بخواهند از آنها پرسیده شود بهتر است از آنها خواسته شود آرامش خود را حفظ کنند و از آنها نیز پرسیده شود ، معلم نیز بهتر است صبر و حوصله داشته باشد ، تا بتواند کار خود را در کلاس به خوبی دنبال کند ، در حین تدریس ممکن است به یک فعالیت کلاسی مانند تدبر در آیات تفکر کنید ، بهتر بیندیشید ، برخورد کنید می توانید برای انجام هر یک از این فعالیت ها چند دقیقه به دانش آموزان فرصت دهید تا آن فعالیت را انجام دهند بعد از دانش آموزان خواسته شود اعلام آمادگی کنند و از چند نفر از آنها بخواهید جواب درست فعالیت را برای همکلاسی های خود بلند و رسا پاسخ دهند . نکاتی را که معلم در این روش باید رعایت کند و زیر نظر داشته باشد به شرح زیر است . الف - معلم ،‌ اهداف آموزشی و فایده این روش و روش انجام کار را در کلاس بخوبی برای دانش آموزان بیان کند. ب- معلم باید در حین انجام کار وقت و زمان را مرتب زیر نظر داشته باشد . ج- معلم باید همه دانش آموزان را مد نظر داشته باشد و از همه آنها پرسش و پاسخ به عمل آید نه اینکه گروهی از دانش آموزان زرنگ وقت وکلاس را در اختیار گیرند و به دانش آموزان کم رو و گوشه گیر توجه نشود ، البته بایستی در کلاس حالتی بوجود آید که دانش آموزان احساس نکنند اگر یک بار در کلاس مطالب را پاسخ داده اند دیگر از آن ها سؤال نمی شود ، لذا برای جلو گیری از این کار از دانش آموزانی که احساس می کنید ممکن است آمادگی کامل نیز نداشته باشند ویکی دوبار پاسخ داده اند نیز دوباره پرسش کنید تا تفکر وتامل وتلاش تا آخر ساعت در همه دانش آموزان کلاس حفظ شود . د- معلم می تواند اسامی دانش آموزان کلاس را در دفتری جدای از دفتر ارزشیابی( دفتر جیبی ) داشته باشد و نمره فعالیت آنها را در آن دفتر ثبت کند تا دانش آموزان احساس کنند تلاش وفعالیت آنها بدون پاسخ گذاشته نمی شود . و- بهتر است مطالب درس در هر جلسه توسط چند نفر از دانش آموزان قرائت شود ونه اینکه همه مطالب وقسمتهای درس توسط یک نفر خوانده شود مثلا اگر درس به چهار قسمت تقسیم شده است ، هر قسمت توسط یک نفر قرائت شود ، خلاصه اینکه تا حد امکان به همه دانش آموزان در قرائت درس و پرسش و پاسخ وتوضیح نکات درس توجه یکسان شود . ز- در پایان تدریس بهتر است معلم نکات مهم و چکیده درس را به کمک دانش آموزان در قالب چند جمله کامل ویا تحت عنوان پیام درس روی تابلو بنویسد . ارزشیابی درس در جلسه بعد بصورت شفاهی ویا به شیوه همیاری توسط دبیر دینی محترم انجام می گیرد .